Ethereum Arzı ve Dencun Yükseltmesi: EIP-4844'ün Etkisi

Son zamanlarda kripto para piyasasında en çok merak uyandıran konulardan biri haline gelen Ethereum arzı, adeta bir denge bulmacası haline geldi. Nisan ortasından bu yana, arz giderek artıyor ve bu artışın hem ağın işleyişine hem de ETH tokenının değerine potansiyel etkileri var.

Bu durumun arkasında ise iki kritik Ethereum yükseltmesi yatıyor: Dencun ve EIP-4844. Gelin bu yükseltmelerin ne anlama geldiğine ve Ethereum arzını nasıl etkilediğine daha yakından bakalım.

Dencun yükseltmesi, Ethereum ana ağındaki blok boyutunu artırdı. Bu, ilk bakışta olumlu bir gelişme gibi görünse de işin aslı biraz daha karmaşık. Blok boyutunun artması, daha fazla işlemin aynı anda işlenebileceği anlamına geliyor. Ancak bu durum aynı zamanda blok alanı için rekabeti de azaltıyor. Daha az rekabet, işlem ücretlerinin düşmesine neden olsa da olumsuz bir yan etkisi de var: Madencilerin blokları onaylama ve yeni ETH üretme motivasyonunu azaltıyor.

Ethereum, Proof-of-Work (iş kanıtı) mekanizmasından Proof-of-Stake (hisselere dayalı kanıt) mekanizmasına geçiş yaptıktan sonra madencilik kavramı ortadan kalksa da, blokları doğrulayan validators (doğrulayıcılar) yine de yeni ETH üretiyor. Bu noktada, blok alanı için düşük rekabet, daha az ETH üretimini beraberinde getirebilir.

EIP-4844 ise farklı bir yaklaşım benimseyen bir yükseltme. Bu yükseltme, "bloplar" adı verilen yeni bir mekanizma sunuyor. Bloplar, işlem verilerini ana ağın ana zincirinden ayrı bir yerde geçici olarak depolamak için kullanılıyor. Bu sayede, işlem verileri artık blokların kendisinde yer kaplamıyor ve böylece blok boyutunun artırılmasına gerek kalmadan işlem ücretleri düşürülüyor.

EIP-4844'ün getirdiği bu yenilik, özellikle Arbitrum ve Optimism gibi Ethereum katman-2 ağlarında işlem maliyetlerini önemli ölçüde azalttı. Ancak bu olumlu gelişmenin de bir dezavantajı var: Ethereum ana ağında yakılan ETH miktarı önemli ölçüde azaldı.

Hatırlanacağı üzere, Ethereum Eylül 2022'den bu yana EIP-1559 protokolü ile birlikte Proof-of-Stake mekanizmasına geçiş yaptı. Bu geçişin en önemli yeniliklerinden biri de işlem ücretlerinin yakılması oldu. EIP-1559 ile birlikte işlem ücretlerinin bir kısmı artık yok ediliyor. Bu durum, arz baskısı yaratır ve ETH tokenının uzun vadede değer artışına potansiyel olarak katkı sağlar.

Ancak son aylardaki gelişmeler, ETH arzının yeniden enflasyona doğru yöneldiğine işaret ediyor. Dencun ve EIP-4844'ün etkisiyle, yakılan ETH miktarı yeni üretilen ETH miktarını karşılayamamaya başladı.

Yine de, durumu biraz daha geniş perspektiften ele almak gerekiyor. Eylül 2022'den bu yana toplamda 1,5 milyardan fazla ETH yakıldığı düşünülürse, ETH arzı hala önemli ölçüde azaldı. Şu ana kadar yakılan ETH miktarı, 1,36 milyar adet olarak eklenen yeni ETH'yi karşılaştırıldığında 345.000 ETH'lik bir azalışa denk geliyor. Bu azalış, mevcut fiyatlarla yaklaşık 1,1 milyar dolarlık bir değere tekabül ediyor.

Kısacası, Ethereum arzı şu anda hassas bir denge noktasında bulunuyor. Dencun ve EIP-4844, ağın kullanılabilirliğini artırsa da, aynı zamanda ETH arzını etkileyen faktörleri de değiştiriyor. Önümüzdeki dönemde ağın kullanımının ve yakılan ETH miktarının nasıl seyredeceğini yakından takip etmek gerekiyor. Bu veriler, Ethereum'un uzun vadedeki arz-talep dinamiklerini ve ETH tokenının değerini anlamak için önemli ipuçları sağlayacaktır.