CBDC'lerin Gizlilik Sorunları ve Artan Halk Tepkisi

Kripto paraların popülaritesi ve özel sektör stabilcoinlerinin yükselişi karşısında hükümetlerin merkez bankası dijital para birimlerine (CBDC) olan ilgisi, ani bir tepkiden ibaret olabilir. Gizlilik endişeleri de dahil olmak üzere çeşitli faktörler, aktif olarak kullanılacak merkez bankası dijital para birimlerinin henüz uzak bir gelecek olduğuna işaret ediyor.

Kripto paraların popülaritesi artarken, dünya genelindeki hükümetler dijital para birimi vizyonlarını merkez bankası dijital para birimleri (CBDC) şeklinde ortaya koymaya başladılar.

Çin, CBDC üzerine araştırmaya başlayan ilk ülkelerden biriydi ve 2014'te çalışmalarına başladı. Mayıs 2020 itibariyle 42 ülke CBDC projelerine başlamıştı. O zamandan bu yana onlarca ülke daha dijital para birimleri üzerinde araştırma ve geliştirme çalışmalarına başladı.

Atlantic Council'e göre, G20 ülkelerinden 19'u CBDC geliştirme çalışmalarında ileri bir aşamada. CBDCTracker'a göre ise şu anda 167 ülke ulusal bir dijital para birimi için araştırma ve geliştirmeye başladı. Ancak bu 167 ülkeden yalnızca dördü (Jamaika, Zimbabve, Nijerya ve Bahamalar) nihai bir ürün piyasaya sürdü.

Filipinler, Kenya, Danimarka, Singapur, Ekvador, Curaçao ve Finlandiya dahil olmak üzere yedi ülke ise CBDC projelerini iptal etti. CBDC'lerin önünde gizlilik endişeleri başta olmak üzere birçok karşı rüzgar esiyor.

Bazıları, merkez bankalarının tüketicilerin harcama alışkanlıklarını izleyebileceğini ve hatta siyasi veya ideolojik nedenlerle vatandaşların harcamalarını sınırlayabileceğini savunuyor.

Gizlilik altyapısı şirketi Nym'nin CEO'su Harry Halpin, Cointelegraph'a verdiği demeçte CBDC'lerde büyük ve haklı gizlilik endişeleri olduğunu söyledi:

“Çin'in CBDC'ye sahip ilk ülkelerden biri olması ve CBDC'lerin artan mali gözetim eğiliminin bir parçası olması tesadüf değil.”

Geçen yıl Birleşik Krallık'ta yapılan bir Trezor araştırma raporu, hükümetin CBDC'leri kötüye kullanma potansiyeli konusundaki kamuoyunun tedirginliğinin boyutunu ortaya koydu. Rapora göre, insanların %73'ü yetkililerin fonlarına erişimi kontrol edebilme yetkisinden endişe duyuyor.

Üçte ikisi (%67) paraya zaman kısıtlamaları getirilmesi (örneğin, harca ya da kaybet) ihtimalinden endişe duyuyor; %62'si hangi mal ve hizmetlerin satın alınabileceği üzerindeki kontrollerden, %59'u ise belirli kişilerin ülkenin finansal hizmetlerinden men edilme olasılığından çekiniyor.

Trezor analisti Lucien Bourdon, İngiltere anketindeki bu endişenin dünya çapında yaşandığını söyledi:

“Sanırım insanlar sonunda durumu fark ediyor ve dünya genelindeki hükümetlerin CBDC hırslarının önemli ölçüde azaldığını göreceğiz. CBDC'ler yalnızca uygulanması son derece zor ve maliyetli değil, aynı zamanda Bitcoin ve kripto para birimi stabilcoinlerinin giderek daha fazla benimsenilmesiyle amaçları da aşındırılıyor.”

Çoğu insanın, “CBDC'lerin hükümetlere verebileceği türden yetkilere sahip olmaktan rahatsız olduğunu” ekledi. Vatandaşlar arasında CBDC'ler hakkında hala çok az bilgi ve anlayış olsa da, anlayış arttıkça kamuoyundaki tedirginlik de artıyor.

Eski ABD Başkanı Donald Trump ve Florida'dan Cumhuriyetçi Vali Ron DeSantis, asla dijital doların yaratılmasına izin vermeyeceklerini söylediler. Mayıs ayında Temsilciler Meclisi, Federal Rezerv'in bir CBDC oluşturmasını engelleyen yasayı iki partili oylama ile geçirdi.

“Dolayısıyla, herhangi bir hükümet bir CBDC'yi uygulamaya çalışırken halkın tepkisiyle uğraşmak zorunda kalacaktır. Umarım CBDC'ler asla hayata geçmez, ancak aynı zamanda çoğu hükümetin umarım CBDC'lerin doğası gereği yolsuzluğa ve merkeziyetçiliğe eğilimleri nedeniyle ömrümde bir devrim yaşanır.

Teknoloji devlerinin kripto para piyasasına girişi, özellikle Facebook'un 2019'daki Libra stabilcoin projesi, birçok hükümeti hem kripto para birimi projelerini düzenlemeye hem de CBDC'ler aracılığıyla kendi dijital paralarını araştırmaya yöneltti. Bu durum, 2020'de CBDC projelerindeki artıştan da anlaşılıyordu.

Dijital cüzdan sağlayıcısı Privacy Wallet Safe'de kurumlar başkanı Julian Grigo, Cointelegraph'a verdiği demeçte, CBDC'lere olan ilginin azalmasının en büyük nedenlerinden birinin "amaçsızlık" olduğunu söyledi. Sağlam dijital ödeme ağlarının zaten var olduğu yerlerde, dijital paralar pek çok sorunu çözmüyor.

Grigo, mevcut CBDC projelerinin ise ilgili tüm çıkar gruplarını ikna edemediğini ekledi. "Avrupa bağlamında, bir CBDC'nin uygulanması, para birliği üyesi tüm ülkelerin yanı sıra birkaç farklı tarafın onayını gerektirecektir. Gerçekçi olarak, tüm ilgili paydaşlarla anlaşma sağlamak inanılmaz derecede zor olacağından, bir Avrupa CBDC asla gerçekleşmeyebilir."

Grigo, stabilcoinlerin giderek daha fazla benimsenmesi ve CBDC'lerin başarısız lansmanlarının, hükümetlerin kendi dijital paralarını piyasaya sürmek yerine stabilcoin piyasasını düzenlemeye odaklanması gerektiğine işaret ettiğini söyledi.

"Küresel çapta benimsenmiş özel bir stabilcoin üzerinde bir miktar kontrol sahibi olmak, kullanılmayan bir şey üzerinde %100 kontrole sahip olmaktan çok daha faydalı olacaktır."

Halpin de benzer şekilde, "Geleneksel bankacılık ve merkez bankaları muhtemelen kripto paralara karşı çok olumsuz ve kendi halkı USDT tercih etmesine rağmen CBDC'leri tercih edeceklerdir." diye konuştu.